Ngày 18/12/2025, tại Hội thảo quốc tế “Xây dựng Chương trình nghị sự Năm APEC 2027” do Bộ Ngoại giao tổ chức, Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam PGS.TS. Nguyễn Đức Toàn đã có bài tham luận quan trọng, khẳng định Năm APEC 2027 không chỉ là một năm sự kiện mà là cơ hội để định hình lại cách tiếp cận hợp tác biển của khu vực.
Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: TITCPhát biểu tại Hội thảo, Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam Nguyễn Đức Toàn nhấn mạnh ý nghĩa đặc biệt của hội thảo trong quá trình chuẩn bị để Việt Nam đảm nhiệm vai trò chủ nhà Năm APEC 2027. Lãnh đạo Cục Biển và Hải đảo Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chia sẻ sâu về hai nội dung chiến lược: các ưu tiên của Việt Nam trong phát triển kinh tế biển xanh và những trọng tâm hợp tác mà APEC 2027 có thể cùng nhau thúc đẩy.
Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam PGS.TS. Nguyễn Đức Toàn. Ảnh: Lưu Anh ĐứcTheo quan điểm của Việt Nam, APEC 2027 là cơ hội quan trọng để các nền kinh tế thành viên cùng định hình cách tiếp cận hợp tác biển và đại dương của khu vực trong giai đoạn phát triển mới.
Ưu tiên phát triển kinh tế biển xanh
Việt Nam là quốc gia biển, với biển và đại dương giữ vai trò đặc biệt quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm sinh kế và hội nhập quốc tế. Nhận thức này được thể hiện nhất quán trong các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam theo Nghị quyết số 36-NQ/TW. Tinh thần xuyên suốt của Chiến lược là phát triển kinh tế biển trên nền tảng tăng trưởng xanh, bảo tồn hệ sinh thái, gắn với tiến bộ, công bằng xã hội và sinh kế bền vững cho cộng đồng ven biển.
Một ưu tiên quan trọng của Việt Nam là hoàn thiện thể chế và công cụ quản lý tổng hợp biển, trong đó Quy hoạch không gian biển quốc gia được xác định là nền tảng. Cách tiếp cận này cho phép phân bổ hợp lý không gian cho các ngành kinh tế biển như thủy sản, du lịch, hàng hải, năng lượng tái tạo ngoài khơi, đồng thời bảo đảm không gian cho bảo tồn đa dạng sinh học và các dịch vụ hệ sinh thái. Đây là cơ sở quan trọng để dung hòa các mục tiêu phát triển trong bối cảnh cạnh tranh không gian biển ngày càng gia tăng.
Song song đó, Việt Nam xác định bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái biển và ven biển là trụ cột không thể tách rời của kinh tế biển xanh. Các hệ sinh thái như rạn san hô, thảm cỏ biển và rừng ngập mặn không chỉ có giá trị sinh học, mà còn đóng vai trò quan trọng trong hấp thụ và lưu trữ các-bon (các-bon xanh). Bảo tồn hệ sinh thái biển được lồng ghép chặt chẽ với các mục tiêu ứng phó với biến đổi khí hậu và huy động nguồn lực quốc tế.
Trong phát triển các ngành kinh tế biển, Việt Nam ưu tiên chuyển đổi theo hướng xanh hóa và bền vững. Trong đó, điện gió ngoài khơi được xác định là lĩnh vực có tiềm năng lớn, đóng góp cho an ninh năng lượng, chuyển dịch năng lượng công bằng và giảm phát thải. Quá trình này được đặt trong khuôn khổ quy hoạch không gian biển, gắn với yêu cầu bảo vệ môi trường và ứng dụng khoa học - công nghệ, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Bên cạnh yếu tố tăng trưởng, Việt Nam đặc biệt coi trọng yếu tố bao trùm trong phát triển kinh tế biển. Phát triển biển còn nhằm bảo đảm sinh kế, nâng cao năng lực cộng đồng và quyền tiếp cận công bằng đối với tài nguyên biển, nhất là đối với các nhóm dễ bị tổn thương.
Về đối ngoại, hội nhập quốc tế sâu rộng trong lĩnh vực biển là một ưu tiên xuyên suốt. Việt Nam chủ động tham gia và triển khai các khuôn khổ pháp lý quốc tế về đại dương, trong đó có Hiệp định về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học ở vùng biển ngoài quyền tài phán quốc gia (Hiệp định BBNJ). Việc triển khai Hiệp định này là cơ hội để tăng cường hợp tác khoa học, chia sẻ dữ liệu và nâng cao năng lực quản trị biển trong bối cảnh các vấn đề đại dương ngày càng mang tính xuyên biên giới.
06 trọng tâm hợp tác cho APEC 2027
Nhận định APEC 2027 là thời điểm phù hợp để chuyển từ trao đổi chính sách sang định hình các định hướng hợp tác dài hạn, đại diện Cục Biển và Hải đảo Việt Nam đã đề xuất 06 trọng tâm hợp tác:
Thứ nhất, thúc đẩy hợp tác APEC về quản lý tổng hợp biển và quy hoạch không gian biển, như một nền tảng chung cho phát triển kinh tế biển xanh. APEC có thể trở thành diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm, thực tiễn tốt và công cụ chính sách, hỗ trợ các nền kinh tế thành viên nâng cao hiệu quả quản trị không gian biển.
Thứ hai, tăng cường hợp tác về bảo tồn và phục hồi hệ sinh thái biển gắn với sinh kế bền vững, đồng thời giải quyết các thách thức môi trường mang tính khu vực như rác thải nhựa đại dương và ô nhiễm biển. Đây là những vấn đề xuyên biên giới, đòi hỏi cách tiếp cận hợp tác khu vực và chia sẻ trách nhiệm giữa các nền kinh tế APEC.
Thứ ba, đẩy mạnh hợp tác khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phục vụ kinh tế biển xanh, bao gồm quan trắc biển, dữ liệu đại dương, chuyển đổi số trong quản lý biển và các công nghệ giảm phát thải trong các ngành kinh tế biển.
Thứ tư, thúc đẩy hợp tác về tài chính biển xanh, nhằm huy động nguồn lực cho bảo tồn hệ sinh thái và phát triển các ngành kinh tế biển bền vững. APEC có thể đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa khu vực công và tư, giữa các nền kinh tế phát triển và đang phát triển, trong việc chia sẻ kinh nghiệm về tài chính xanh và đầu tư bền vững.
Thứ năm, tăng cường hợp tác nâng cao năng lực và phát triển nguồn nhân lực biển, đặc biệt là đội ngũ cán bộ quản lý, chuyên gia và cộng đồng ven biển, coi đây là nền tảng cho hợp tác bền vững lâu dài.
Thứ sáu, thúc đẩy cách tiếp cận bao trùm, lấy con người làm trung tâm trong mọi sáng kiến hợp tác biển của APEC. Việt Nam mong muốn các chương trình hợp tác không chỉ hướng tới hiệu quả kinh tế, mà còn bảo đảm sự tham gia thực chất của cộng đồng địa phương, doanh nghiệp nhỏ và vừa, phụ nữ và thanh niên trong chuỗi giá trị kinh tế biển xanh.
Đề xuất 03 sáng kiến mang tính dẫn dắt
Để Năm APEC 2027 thực sự để lại dấu ấn, Việt Nam đề xuất 03 sáng kiến mang tính dẫn dắt và thực thi cụ thể:
(1) Sáng kiến "Mạng lưới Quy hoạch không gian biển APEC"
Thay vì mỗi quốc gia xây dựng Quy hoạch theo một cách khác nhau, APEC 2027 nên là nơi khởi xướng một mạng lưới kết nối các cơ quan quản lý biển. Mạng lưới này sẽ chia sẻ dữ liệu và công nghệ giám sát biển (vệ tinh, AI…) và hài hòa hóa các quy định về quy hoạch để tạo thuận lợi cho các tuyến cáp quang ngầm và hành lang hàng hải xanh. Việt Nam khẳng định sẵn sàng đóng vai trò điều phối mạng lưới này.
(2) Khung hợp tác APEC về "Thương mại và đầu tư xanh đại dương"
APEC cần một cơ chế để "xanh hóa" dòng vốn đầu tư, tập trung vào xây dựng bộ tiêu chuẩn chung về Trái phiếu biển (Blue Bonds) cho khu vực APEC, giúp nhà đầu tư dễ dàng nhận diện dự án bền vững. Đồng thời, thúc đẩy thị trường trao đổi tín chỉ Blue Carbon giữa các nền kinh tế thành viên. Đây sẽ là nguồn lực tài chính mới, khổng lồ cho công tác bảo tồn.
(3) Cơ chế Đối thoại APEC về "An ninh sinh thái và BBNJ"
Với tư cách là nước chủ nhà và là thành viên tích cực của Hiệp định BBNJ, Việt Nam đề xuất đưa nội dung quản trị biển cả vào chương trình nghị sự APEC. Mục tiêu là thúc đẩy hợp tác nghiên cứu khoa học biển ở các vùng biển sâu, xa bờ; và hỗ trợ các nền kinh tế đang phát triển nâng cao năng lực thực thi Hiệp định BBNJ, đảm bảo lợi ích công bằng từ nguồn gen biển.
Các đại biểu tham dự Hội thảo. Ảnh: TITCKết luận bài phát biểu, Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam bày tỏ niềm tin mạnh mẽ: Năm APEC 2027 là cơ hội vàng để Việt Nam khẳng định vị thế của một "Cường quốc biển xanh". "Chúng ta không chỉ đến để đón khách, chúng ta đến để định hình tương lai của đại dương khu vực", ông nhấn mạnh.
Cục Biển và Hải đảo Việt Nam cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao và các Bộ, ngành liên quan để đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng và triển khai Chương trình nghị sự APEC 2027, đặc biệt trong các nội dung liên quan đến phát triển bền vững và bao trùm.
Thông tin bên lề:
Hội thảo quốc tế "Xây dựng Chương trình nghị sự Năm APEC 2027" diễn ra theo hình thức trực tiếp và trực tuyến vào ngày 18/12/2025 tại Hà Nội, với sự tham dự của Lãnh đạo Bộ Ngoại giao, Ban Thư ký APEC quốc tế và các chuyên gia hàng đầu khu vực.
Phiên thảo luận về "Hợp tác APEC về Phát triển bền vững và bao trùm" tập trung sâu vào các nội dung kinh tế biển xanh, ứng phó thiên tai và an ninh lương thực.