Ngăn ngừa và giảm đáng kể ô nhiễm biển từ các nguồn, đặc biệt là từ các hoạt động trên đất liền

Đây là phiên quan trọng khi Việt Nam đang tham gia đoàn đàm phán để xây dựng Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa đại dương và triển khai Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Phiên họp được dẫn dắt bởi hai chủ tọa, bà Messouda Baham Mohamed Laghdaf (Mauritania) và ông Carsten Schneider (Đức), cùng điều phối viên là ông Charles Goddard đến từ World Oceans Summit thuộc The Economist.

Tham dự còn có các diễn giả cấp cao như bà Inger Andersen (UN Environment Programme), bà Jessika Roswall (Ủy ban Châu Âu), ông Rafael Grossi (IAEA), bà Janis Searles Jones (Ocean Conservancy) và bà Wendy Watson-Wright (JEG-EOS).

Theo Ban Thư ký UNOC 3, ô nhiễm biển từ chất thải hóa học, chất thải nhựa, kim loại nặng và dinh dưỡng dư thừa đang nghiêm trọng. Đây là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe đại dương, đa dạng sinh học và sinh kế cộng đồng ven biển. 

Trao đổi bên lề sự kiện, ông Nguyễn Đức Toàn, Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam cho biết: Việt Nam là quốc gia ven biển với hơn 3.260 km đường bờ biển, đang chịu tác động nghiêm trọng từ ô nhiễm. Nước thải chưa qua xử lý từ hơn 112 cửa sông, cùng với áp lực từ du lịch, hàng hải, dầu khí và nuôi trồng thủy sản đang khiến ô nhiễm biển trở nên cực kỳ cấp bách. Các ngành kinh tế biển như hàng hải, du lịch, khai thác tài nguyên, nuôi trồng thủy sản… cũng đang gia tăng áp lực lên môi trường biển và các hệ sinh thái ven bờ. 

Để giải quyết các vấn đề rác thải nhựa mà trọng tâm là rác thải nhựa đại dương, bảo đảm ngăn ngừa việc xả rác thải nhựa từ các nguồn thải trên đất liền và các hoạt động trên biển, ông Toàn chia sẻ rằng Việt Nam đang triển khai các giải pháp đồng bộ, bao gồm: “Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030”. Mục tiêu đặt ra là đến năm 2030, tỷ lệ thu hồi, xử lý rác thải nhựa tại các bãi biển, khu du lịch biển và khu bảo tồn biển đạt 100%. Xác định, ô nhiễm nhựa và rác thải nhựa đại dương là vấn đề xuyên biên giới, Việt Nam đã và đang nỗ lực giảm thiểu, xử lý hiệu quả rác thải nhựa trên nhiều phương diện; tham gia chủ động, tích cực trong các sáng kiến đa phương như: Ủy ban đàm phán liên chính phủ (INC) nhằm xây dựng một công cụ ràng buộc pháp lý quốc tế đầu tiên về ô nhiễm nhựa, bao gồm cả ô nhiễm trong môi trường biển. Bên cạnh đó, Việt Nam đã tham gia tích cực vào các điều ước quốc tế như MARPOL, công ước container và Công ước lao động hàng hải...

Với tinh thần phòng ngừa, cần ưu tiên kiểm soát rò rỉ và phát thải nhựa từ giai đoạn đầu sản phẩm, đại diện Việt Nam cũng trình bày các khuyến nghị như: Các quốc gia phát triển cần hỗ trợ tài chính và công nghệ cho Việt Nam và các nước đang phát triển xử lý ô nhiễm nhựa và ô nhiễm di sản. Thúc đẩy hợp tác giám sát ô nhiễm biển xuyên biên giới, chia sẻ dữ liệu quốc tế. Phát triển các công cụ tài chính xanh.

Phiên thảo luận lần này đã khẳng định tính cấp thiết của việc phối hợp đa tầng - từ chính sách quốc gia, quy chuẩn kỹ thuật, tài chính xanh đến tổ chức cộng đồng để xử lý tình trạng ô nhiễm biển nghiêm trọng hiện nay. Sự tham gia của Việt Nam với những đề xuất cụ thể và có tính ứng dụng thực tế đã tạo được ấn tượng tích cực trong cộng đồng quốc tế.