Đổi mới sáng tạo và hành động: giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa đại dương

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Đức Toàn, Cục trưởng Cục Biển và Hải đảo Việt Nam, cho biết, ô nhiễm rác thải nhựa đại dương là một trong những thách thức nghiêm trọng mang tính xuyên biên giới, là mối đe dọa đối với hệ sinh thái và môi trường ven biển, đại dương. Xuất phát từ thực tiễn, dự án EPPIC được UNDP Việt Nam nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa đại dương tại khu vực ASEAN.

Trong 5 năm triển khai, EPPIC đã thu hút 350 hồ sơ ý tưởng từ các nước ASEAN, với nhiều giải pháp đột phá được đưa vào ứng dụng thực tiễn. Gần 3.500 tấn nhựa được ngăn chặn, tránh phát thải trực tiếp ra môi trường. Đó là những sáng kiến tiêu biểu: ống hút cỏ GreenJoy, công nghệ tái chế không dung môi CIRAC, trạm nạp lại sản phẩm tiêu dùng Siklus, nền tảng tái chế kỹ thuật số TrashCash. Các mô hình chứng minh vai trò của đổi mới sáng tạo trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, mở ra cơ hội sinh kế mới cho cộng đồng.

Ông Nguyễn Đức Toàn nhấn mạnh, Bộ Nông nghiệp và Môi trường mong muốn tiếp tục nhận được sự đồng hành của UNDP, Na Uy và các đối tác quốc tế trong việc thúc đẩy kinh tế biển bền vững. Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều tỉnh, thành phố ven biển đang tái cơ cấu hành chính và mở rộng không gian phát triển, các hỗ trợ kỹ thuật và tài chính quốc tế sẽ góp phần quan trọng để nâng cao sinh kế cộng đồng ven biển, đồng thời giảm áp lực môi trường.

Bên cạnh khoản tài trợ 18.000 USD, dự án còn huy động hơn 700.000 USD từ các nhà đầu tư và quỹ hỗ trợ đổi mới. Tại Việt Nam, nhiều hoạt động thí điểm đã được triển khai, từ ứng dụng di động “Săn rác” giúp cộng đồng phát hiện và thu gom rác thải, đến thử nghiệm cơ chế đặt cọc - hoàn trả và đồng xử lý 100 tấn rác thải nhựa không thể tái chế.

Bà Francesca Nardini, chia sẻ, năm 2020, EPPIC ra đời vào thời điểm cuộc chiến toàn cầu chống ô nhiễm nhựa ngày càng cấp bách. Tại Việt Nam khi Kế hoạch Hành động Quốc gia về Rác thải nhựa đại dương được Chính phủ phê duyệt tháng 12 năm 2019, EPPIC đã góp phần thúc đẩy sáng kiến địa phương đồng thời kết nối với xu thế toàn cầu.

Ngoài việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo, dự án EPPIC còn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ xây dựng chính sách và thúc đẩy cách tiếp cận bao trùm trong quản lý rác thải nhựa, thúc đẩy tính bao trùm Trách nhiệm Mở rộng của Nhà sản xuất, đảm bảo lợi ích cho khu vực lao động phi chính thức trong chuỗi thu gom và tái chế.

Tại Hội thảo, ông Hoàng Thành Vĩnh, cán bộ quản lý chương trình UNDP Việt Nam, khẳng định, những kết quả của EPPIC sẽ tiếp tục đóng góp và gắn kết chặt chẽ với khung chính sách hiện hành bao gồm Luật Bảo vệ môi trường, EPR, Quyết định số1407/QĐ-TTg về hiệp ước chống ô nhiễm nhựa toàn cầu, Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn theo Quyết định số 222/QĐ-TTg.

Những thí điểm và thử nghiệm của EPPIC cũng đang mở đường cho các giải pháp có thể nhân rộng như: thị trường vật liệu thứ cấp, đồng xử lý rác thải nhựa khó tái chế, xây dựng cơ sở thu hồi vật liệu, và phân loại rác tại nguồn. EPPIC hình dung một tương lai giảm ô nhiễm nhựa, nơi các kỹ thuật quản lý rác thải hiệu quả cùng các sáng kiến kinh tế tuần hoàn tiềm năng như hệ thống DRS, sẽ phát triển mạnh mẽ.